Άρθρο-παρέμβαση Νίκου Ηγουμενίδη για το ρόλο της Κρήτης στις προκλήσεις των Νησιών της Μεσογείου

Η Κρήτη μπορεί να είναι ο ισχυρός παίκτης

στις προκλήσεις των Περιφερειακών Νησιών της Μεσογείου

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Νέα Κρήτη”, 19 Οκτ 2021

Του Νίκου Ε. Ηγουμενίδη*

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο σε έκταση μεγαλύτερο της Μεσογείου, μετά τη Σικελία, τη Σαρδηνία, την Κύπρο και την Κορσική. Και στις προκλήσεις που διανοίγονται στη νέα εποχή μετά την πανδημία, η Κρήτη μπορεί και πρέπει να αποτελέσει έναν ισχυρό παίκτη στο πεδίο των Περιφερειακών Νησιών της Μεσογείου. Οι νέες υγειονομικές συνθήκες που διαμορφώνονται σε ένα ρευστό παγκόσμιο και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι επιβάλλουν έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό. Σε ένα τέτοιο πεδίο, η Κυβέρνηση οφείλει να αναδείξει την Κρήτη ως ισχυρή παραγωγική και οικονομική περιοχή της Ευρώπης με ευελιξία και με προσαρμογή στα νέα δεδομένα.

Πέραν της έμπρακτης ενίσχυσης της νησιωτικής πολιτικής της χώρας, ανάμεσα σε άλλες πολιτικές που μπορούν να αναδείξουν τα νησιά της χώρας και το ρόλο της Κρήτης ως κομβικό παράγοντα ανάμεσα στα Περιφερειακά Νησιά της Μεσογείου αίροντας ανισότητες και υπερβαίνοντας την τροχοπέδη της πανδημίας, προτείνονται:

Δικτύωση Μεγάλων Νησιών της Μεσογείου. Μέσω της δικτύωσης των μεγάλων νησιών της Μεσογείου, η χώρα μας και η Κρήτη μπορεί να αποτελέσει το βασικότερο πόλο για μια κοινή ευρωπαϊκή νησιωτική πολιτική που να στηρίζεται στα ιδιαίτερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά και στις αξίες της νησιωτικότητας με σαφή στόχο την επεξεργασία ειδικών αναπτυξιακών πολιτικών. Η δικτύωση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την ναυαρχίδα ανάπτυξης στην νησιωτική Ελλάδα. Μπορούν να ενεργοποιηθούν όλες οι παραγωγικές και δημιουργικές δυνάμεις των νησιωτικών περιοχών, όπως επαγγελματικές ενώσεις (πχ. δίκτυα Οινοποιών, δίκτυα Αγροτουρισμού, δίκτυα Γυναικείων Συνεταιρισμών), συλλογικότητες δημιουργικής οικονομίας (φωτογραφικές ομάδες, χοροθεατρικές ομάδες, δίκτυα εικαστικών κτλ) προς την κατεύθυνση της συντονισμένης και συνεχούς ανάδειξης και προβολής των νησιωτικών περιοχών. Η Δικτύωση θα ασκεί πολιτικές πιέσεις ακόμα και για την δημιουργία ειδικού ταμείου για την ανάπτυξη των νησιών αντίστοιχου με του Ταμείου Αλιείας και Θάλασσας. Στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να δούμε μια ενεργητική πολιτική στον Ευρωπαϊκό Δίκτυο Παραθαλάσσιων και Νησιωτικών Περιφερειών CRPM. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σημαντική η συμβολή διατοπικών, διαπεριφερειακών και διακρατικών συνεργασιών. Και η Κρήτη ασφαλώς έχει όλες τις προδιαγραφές σε μια τέτοια προοπτική.
Πίεση για χάραξη μιας μεσογειακής νησιωτικής πολιτικής. Παρόλο που η ΕΕ έχει εν γένει μια θετική στάση έναντι στις νησιωτικές περιοχές, απαιτείται η συντονισμένη πίεση για μια ολοκληρωμένη μεσογειακή πολιτική της ΕΕ για τα νησιά, η οποία θα αναπτύξει συγκεκριμένες δράσεις που θα συμβάλουν αποτελεσματικά στην επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι νησιωτικές περιοχές της ΕΕ. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει καλύτερη προσαρμογή των διαφόρων πολιτικών της ΕΕ και των υφιστάμενων μηχανισμών χρηματοδότησης της ΕΕ στις πραγματικές συνθήκες των νησιών της Μεσογείου, προκειμένου να τα βοηθήσει να αντιμετωπίσουν απρόβλεπτες καταστάσεις, όπως φυσικές καταστροφές και υγειονομικές κρίσεις σαν την πανδημία COVID-19. Αυτή η νέα στρατηγική για τα νησιά της Μεσογείου, με προφανή ενεργό παίκτη την Κρήτη, θα πρέπει να ενσωματώσει ειδικά σχέδια δράσης σε βασικούς τομείς όπως ο αγροδιατροφικός κλάδος και η βελτίωση της παραγωγικής δομής μας, η βελτίωση της βιώσιμης διαχείρισης της αλιείας και η δημιουργία νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών με στόχο την προστασία της βιοποικιλότητας και την αύξηση της βιωσιμότητας των φυσικών πόρων των μεσογειακών νησιών.
Σχεδιασμός και υλοποίηση ειδικού πενταετούς αναπτυξιακού προγράμματος για τα νησιά. Σήμερα είναι επιτακτικό να μελετηθεί και να υλοποιηθεί ένα ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα για την Νησιωτική Ελλάδα με βασικούς πυλώνες την ισόρροπη ανάπτυξη των νησιών και την απασχόληση. Στο πλαίσιο του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων μπορεί να εκπονηθεί μελέτη και να εγκριθεί ένα πενταετές ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα τις νησιωτικές περιφέρειες της χώρας και με κεντρικές θεματικές «Νησιωτικότητα-Ανάπτυξη-Απασχόληση» και με άξονες αιχμής την Υγεία, την Εκπαίδευση, τις Υποδομές και την τοπική Επιχειρηματικότητα. Δηλαδή μια δέσμη παρεμβάσεων που να αποσκοπούν στην ανάπτυξη, στην οικονομική και κοινωνική συνοχή και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των νησιωτικών περιοχών με στόχο τη δημιουργία μιας ανταγωνιστικής νησιωτικής κοινωνίας-οικονομίας, ώστε να σταθεί όρθιος και να θωρακιστεί ο νησιωτικός πληθυσμός. Είναι προφανές ότι η Κρήτη μπορεί να αποτελέσει το πρότυπο σε μια τέτοια δέσμη παρεμβάσεων.
Χάραξη ειδικών πολιτικών στο πλαίσιο πλήρους εφαρμογής του μεταφορικού ισοδύναμου. Το μεταφορικό ισοδύναμο που η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πρώτη άνοιξε τον δρόμο εφαρμογής του μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για την χάραξη ειδικών πολιτικών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των νησιών. Οι πολιτικές αυτές μπορούν να μετατραπούν σε ευρωπαϊκές πολιτικές για την μείωση του κόστους μεταφορών, οικονομίες κλίμακος στις μεταφορές, προστιθέμενη αξία στις θαλάσσιες μεταφορές κτλ. Γι’ αυτό και η προσπάθεια της Κυβέρνησης να απαξιώσει μέσω άρνησης επέκτασης ή μείωσης του εύρους των κωδικών στη Κρήτη δεν συνάδει με το ρόλο που το μεταφορικό ισοδύναμο μπορεί να διαδραματίσει σε μια τέτοια προοπτική.