Νίκος Ηγουμενίδης: “Η Βιοηθική είναι ένα εργαλείο προόδου”
Ομιλία στη Βουλή για τη Βιοηθική και για το έργο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής στα κρίσιμα θέματα των Γραφείων Προστασίας των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών υγείας, του Ηλεκτρονικού Φακέλου και του Χάρτη Υγείας
Ο βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Ηγουμενίδης, αναφερόμενος στη Βουλή σε κρίσιμες πτυχές της βιοηθικής, τόνισε ότι «η Βιοηθική είναι ένα εργαλείο προόδου, το οποίο ανοίγει δρόμους, προτείνει, ενημερώνει για τυχόν συνέπειες που μπορεί να έχει η συγκατάθεση του ανθρώπου σε μια νέα τεχνολογία, θέτει τελικά τον άνθρωπο ενώπιον των αποφάσεών του και έναντι των επερχόμενων γενεών και έναντι της ίδιας της εξέλιξής του».
Συγκεκριμένα, ο Νίκος Ηγουμενίδης τοποθετήθηκε κατά τη κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με θέμα ημερήσιας διάταξης την «Ενημέρωση για το έργο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής – Η ρύθμιση των σύγχρονων εφαρμογών της Γενετικής στον άνθρωπο», ενώ αναφέρθηκε και στη σημασία γνωμοδοτήσεων της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής πάνω στα κρίσιμα θέματα των Γραφείων Προστασίας των δικαιωμάτων των ληπτών υπηρεσιών υγείας, του Ηλεκτρονικού Φακέλου και του Χάρτη Υγείας.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΖ΄- ΣΥΝΟΔΟΣ Β΄
ΔΙΑΡΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ
ΕΙΔΙΚΗ ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ, ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΚΑΙ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ο
(Άρθρο 40 παρ. 1 Κ.τ.Β.)
Στην Αθήνα, σήμερα, 29 Νοεμβρίου 2016, ημέρα Τρίτη και ώρα 12.20΄, συνήλθαν σε κοινή συνεδρίαση στην Αίθουσα «Προέδρου Αθανασίου Κωνστ. Τσαλδάρη (223) του Μεγάρου της Βουλής, η Διαρκής Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων και η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, υπό την Προεδρία του Προέδρου της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων, κ. Νίκου Μανιού και του Προέδρου της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας, Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, κ. Αϊχάν Καρά Γιουσούφ, με θέμα ημερήσιας διάταξης την ενημέρωση για το έργο της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής – Η ρύθμιση των σύγχρονων εφαρμογών της Γενετικής στον άνθρωπο.
Στη συνεδρίαση παρέστησαν ο κ. Νικόλαος Ανάγνου, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Εμμανουήλ Καναβάκης, μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο κ. Παναγιώτης Βιδάλης, επιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Διδάκτωρ της Νομικής Σχολής.
ΝΙΚΟΣ ΜΑΝΙΟΣ (Προεδρεύων των Επιτροπών): Το λόγο έχει ο κ. Ηγουμενίδης.
ΝΙΚΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΔΗΣ: Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τη δεκαετία του 30, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου αντιμετωπιζόταν με υποκλυσμό και τσιγάρο. Δηλαδή, κάποιος πήγαινε στο γιατρό με έμφραγμα και του έδινε να καπνίσει ένα τσιγάρο και του έκανε και ένα κλύσμα. Αντιλαμβάνομαι τη σκέψη τους. Μία καλή παρατήρηση της συμπτωματολογίας του αρρώστου, τους οδηγούσε τους, τότε, γιατρούς στην προσπάθεια να καταπραΰνουν τον ερεθισμό του πνευμονογαστρικού.
Όπως γελάμε με εκείνη τη θεραπεία, δεν ξέρω αν θα γελάμε σε 80 χρόνια, ή απ’ ό,τι φαίνεται πολύ νωρίτερα, με αυτά που κάνει η Ιατρική σήμερα. Ωστόσο, η θεματολογία της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής, που τόσο εμπεριστατωμένα παρουσίασε ο κ. Ανάγνου, κατά τη γνώμη μου, αναδεικνύει και την όλη διάσταση του θέματος.
Δεν είναι μόνο τα άλματα στην ιατρική σκέψη αλλά πραγματικά αγγίζουμε καταστάσεις και θέματα που δεν αφορούν απλά τη ζωή την δική μας και των παιδιών μας αλλά κατά την γνώμη μου και την ίδια την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.
Με αυτή την αντίληψη- όπως εγώ την καταλαβαίνω- της κατάστασης θα ήθελα να σταθώ σε δύο έως τρία θέματα.
Το πρώτο είναι: Τα ηθικά θέματα που προκύπτουν από την γενετική επεξεργασία του ανθρώπινου γονιδιώματος. Όπως επισημαίνει και η Επιτροπή πρωτίστως έχουν στόχο την εφαρμογή επιδιόρθωσης γονιδιακών μεταλλάξεων οι οποίες οδηγούν σε ασθένειες τον άνθρωπο και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην επεξεργασία και επιδιόρθωση χρωματοσωμάτων αλλά και στη θεραπεία κατά των λοιμώξεων.Και παρά την μειοψηφούσα άποψη του Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας- που καταγράφεται φυσικά στο κείμενο της Επιτροπής- η Επιτροπή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι επεμβάσεις στο ανθρώπινο γονιδίωμα μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην προστασία της υγείας. Αυτό είναι κάτι με το οποίο συμφωνώ. Θα πρέπει βέβαια να πάρουμε και κάποιους συγκεκριμένους όρους υπόψη μας. Ο πρώτος: Να επιβεβαιωθεί πειραματικά η όποια ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τους στον τομέα πρόληψης των σοβαρών ασθενειών με γενετική αιτία.
Το δεύτερο που πρέπει να πάρουμε υπόψη μας είναι ότι η εφαρμογή γενετικής μηχανικής στον άνθρωπο- ακόμη και κάτω από συνθήκες ασφάλειας- ενέχει τον κίνδυνο της δυνατότητας του προκαθορισμού γενετικών χαρακτηριστικών με απώτερο σκοπό την θετική ευγονική. Τερατώδες το χαρακτήρισε ο Αντιπρόεδρος της Βουλής και συμφωνώ μαζί του μιας και στάθηκε πολύ περισσότερο από ότι σε μια απλή αναφορά, και σε αυτό το σημείο να μην επαναλάβω πράγματα με τα οποία συμφωνώ. Ειλικρινά κύριοι καθηγητές εγώ αισθάνομαι ανεπαρκής στην προσέγγιση αυτού του θέματος. Νομίζω ότι και μόνον αυτό, δηλαδή η εφαρμογή γενετικής μηχανικής στον άνθρωπο, ακόμα και με την διαθετική ευγονική θα μπορούσε να είναι αντικείμενο από μόνο του ξεχωριστής συζήτησης και ίσως θα πρέπει να δούμε και το τι κανόνες σχετικά με αυτό θα βάλουμε στους πρώτους κανόνες που θα ορίσουμε κάπου σε αυτό πιο παρακάτω στην Επιτροπή.
Και βέβαια θα πρέπει να υπάρξει κατά τη γνώμη μου εντατικοποίηση της προκλινικής έρευνας με σκοπό την κατανόηση της βιολογίας του ανθρώπινου εμβρύου. Πιστεύω ότι έχουμε πολλά βήματα ακόμα σε αυτό να κάνουμε.
Για να μην μακρηγορώ σε αυτό το θέμα: Συμφωνώ απολύτως με τον κ.Καναβάκη ότι θα πρέπει να αναγνωριστεί η ειδικότητα της γενετικής καθώς και μόνον αυτό προκύπτει από τα θέματα που έθεσαν και οι τρεις καθηγητές- οι τρεις εισηγητές- σε σχέση με το θέμα κύριε Πρόεδρε του να μπει μια τάξη στο όλο τοπίο. Δηλαδή δεν γίνεται να λειτουργούν εργαστήρια ανεξέλεγκτα, δεν γίνεται να λειτουργούν χωρίς κανόνες, ποιοι θα είναι αυτοί οι κανόνες, τι θα εντάσσεται στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας, τι θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον κ.τ.λ..
Ένα δεύτερο ζήτημα είναι η λειτουργία των γραφείων προστασίας των δικαιωμάτων των ληπτών ή ληπτριών υπηρεσιών υγείας. Να θυμίσω εδώ ότι υπάρχει μια τέτοια διάταξη στο παράλληλο πρόγραμμα η οποία έχει προχωρήσει, μπαίνει σε τροχιά υλοποίησης, δηλαδή μπαίνουν σε τροχιά υλοποίησης τα γραφεία προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών με στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους. Νομίζω ότι οι παρατηρήσεις που έγιναν από τους Εισηγητές και κυρίως από τον κ.Βιδάλη θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν. Είναι γεγονός ότι πολλά προηγούμενα νομοθετήματα κόλλησαν είτε στην απουσία εκπαίδευσης είτε λόγω γραφειοκρατικής αντίληψης. Θα πρέπει στα προληπτικά μέτρα να υπάρξουν η αξιοποίηση της επιμόρφωσης των στελεχών με προγράμματα από την Βιοηθική και την Ιατρική Δεοντολογία και βέβαια χρειάζεται θα έλεγα εδώ μια διαρκής επαγρύπνηση, ώστε να πάρουμε πολύ σοβαρά όλες τις αντίστοιχες παρατηρήσεις που έγιναν. Στάθηκε ίσως και λόγω της θεματολογίας ο κ. Βιδάλης περισσότερο έτσι για να αποφύγουμε με αυτό τον τρόπο ώστε ένα καλό νομοθέτημα να μην μείνει απλά ως λόγια αλλά και ως κενό γράμμα.
Ένα τρίτο ζήτημα που άπτεται κατά τη γνώμη μου και της σημερινής μας συζήτησης, είναι ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας. Σκοπεύουμε να τον προχωρήσουμε μαζί με την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σαν ένα συστατικό στοιχείο για τον κάθε άρρωστο που θα δημιουργείται με την προσέγγιση του στο ιατρείο της γειτονιάς- που σκοπεύουμε να φτιάξουμε- και σαν ηλεκτρονικός φάκελος υγείας που είναι θα τον ακολουθεί παντού. Και εδώ πρέπει σε αυτόν τον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας- σε όλη τη διαδρομή του κάθε πολίτη στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας- να δούμε θέματα που θα μπορούν να συμπεριλαμβάνονται στον ηλεκτρονικό φάκελο υγείας του αρρώστου και που έχουν σχέση με τα ζητήματα της Βιοηθικής που συζητάμε σήμερα.
Ο Χάρτης Υγείας, δηλαδή, και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας θα πρέπει να λάβουν υπόψη στο σχεδιασμό τους και τις ασφαλιστικές δικλίδες που απαιτεί το σημερινό συζητούμενο θέμα και να συμπεριληφθούν τα αντίστοιχα θέματα στην επεξεργασία του και στον σχηματισμό του. Νομίζω τελικά ότι παρόλες τις επιφυλάξεις ή τις αμφιβολίες ή την όποια κριτική σκέψη στο θέμα, η Βιοηθική είναι ένα εργαλείο προόδου, το οποίο ανοίγει δρόμους, προτείνει λύσεις σε θέματα που αφορούν στη ζωή και τον θάνατο, ενημερώνει για τυχόν συνέπειες που μπορεί να έχει η συγκατάθεση του ανθρώπου σε μια νέα τεχνολογία, θέτει τελικά τον άνθρωπο ενώπιον των αποφάσεών του και έναντι των επερχόμενων γενεών και έναντι της ίδιας της εξέλιξής του.
Η Βιοηθική νομίζω ότι θέτει τις ασφαλιστικές δικλίδες, οι οποίες θα διασφαλίσουν τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην αυτονομία, αλλά και στην ποιότητα της ζωής. Νομίζω ότι με αυτούς τους άξονες ασφαλείας πρέπει να βαδίσουμε και να ακολουθήσουμε στα χρόνια που έρχονται.
