Η κάλυψη των νησιωτικών περιφερειών και των ορεινών περιοχών από το δίκτυο του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (Ε.Κ.Α.Β.).
Η εισήγηση του Νίκου Ηγουμενίδη εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία από την αρμόδια Υποεπιτροπή Νησιωτικών και ορεινών Περιοχών της Βουλής και θα συμπεριληφθεί στην έκθεση της Επιτροπής.
Εισηγητής: Νίκος Ηγουμενίδης
Εισαγωγή
Το ΕΚΑΒ αποτελεί την αιχμή του δόρατος για τη προνοσοκομειακή φροντίδα. Η ενίσχυση του αποτελεί ζωτικής σημασίας για τη κάλυψη των νησιωτικών περιφερειών και των ορεινών περιοχών. Είναι σήμερα ο μοναδικός Οργανισμός της Δημόσιας και Δωρεάν επείγουσας Προνοσοκομειακής φροντίδας στην Ελλάδα, επιφορτισμένος με το έργο της μεταφοράς των ασθενών, ελαφρώς ή βαρέως πασχόντων, στις δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας, προκειμένου να λάβουν την περίθαλψη που απαιτεί η περίσταση και η κατάστασή τους.
Η ιδιαιτερότητα της χώρας μας, το γεωγραφικό της ανάγλυφο, η πολυδιάσπασή της, η νησιωτικότητα σε συνδυασμό με τις απομακρυσμένες και ορεινές περιοχές, καθιστά ακόμη δυσκολότερο, περίπλοκο και αναγκαίο το ρόλο του ΕΚΑΒ.
Η σημερινή εικόνα, προβλήματα και τρέχουσες εξελίξεις
Είναι κοινός τόπος ότι είναι επιτακτική η ενίσχυση του σε προσωπικό και σε χρηματοδότηση προκειμένου να καλυφθούν οι τρέχουσες και επείγουσες ανάγκες.
Στα νησιά του Αιγαίου λειτουργεί ως τομέας ευθύνης το Παράρτημα Μυτιλήνης στελεχωμένο με 201 άτομα, κατανεμημένα σε Λέσβο, Σάμο, Χίο και Δωδεκάνησα και Κυκλάδες (στοιχεία επίσημης ενημέρωσης της Επιτροπής Περιφερειών στις 26 Νοεμβρίου 2015 από τον αρμόδιο Υπουργό και υπηρεσιακούς παράγοντες). Συγκεκριμένα 66 άτομα στα Δωδεκάνησα, 50 στις Κυκλάδες, 14 στη Χίο, 19 στη Σάμο και 52 στη Λέσβο, σε συνολικό αριθμό προσωπικού 3.940 ατόμων. Σημειώνεται ότι τον Ιανουάριο του 2016 ορκίστηκαν και προστέθηκαν συνολικά στο ΕΚΑΒ 186 νέοι διασώστες, συμπαρασύροντας ανοδικά και στον παραπάνω αριθμό που υπηρετούν σήμερα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του Υπουργείου το νέο δυναμικό κατανέμεται σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Δωδεκάνησα και Κυκλάδες. Επιπλέον, στην προκήρυξη των 2.400 θέσεων προβλέπεται η ενίσχυση του ΕΚΑΒ με επιπλέον 100 άτομα.
Μείζον πρόβλημα αποτελεί η ανορθολογική κατανομή του προσωπικού σε όλη τη χώρα, ως αποτέλεσμα του πελατειακού χαρακτήρα των προσλήψεων και των τοποθετήσεων στο παρελθόν. Σημειώνεται ότι ένα μέρος του προσωπικού εντάχθηκε σε διάφορα διοικητικά γραφεία σε βάρος του αριθμού των πληρωμάτων.
Τον Δεκέμβριο του 2015 υπεγράφησαν οι συμβάσεις για την προμήθεια 90 ασθενοφόρων οχημάτων. Σε ό,τι αφορά το νησιωτικό χώρο οι συμβάσεις αφορούσαν τις Περιφέρειες Ν. Αιγαίου (8 οχήματα), Ιονίων Νήσων (6 οχήματα), Κρήτης (25 οχήματα) και Β. Αιγαίου (2 οχήματα), ολοκληρώνοντας μέρος της προμήθειας του διαγωνισμού για τις ανάγκες της Κεντρικής Υπηρεσίας και των Παραρτημάτων του ΕΚΑΒ, στο πλαίσιο των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013.
Η ενίσχυση του στόλου του ΕΚΑΒ με την εξασφάλιση φέτος 90 ασθενοφόρων για 8 περιφέρειες από προηγούμενο ΕΣΠΑ είναι σημαντική παρέμβαση. Παράλληλα εκκρεμούν οι διαδικασίες για ασθενοφόρα των λοιπών περιφερειών. Επιπρόσθετα, ενισχύεται άμεσα το Ανατολικό Αιγαίο απέναντι στην προσφυγική κρίση, με διασώστες και υλικό για την ενδυνάμωση του παραρτήματος Μυτιλήνης, το οποίο σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος και μάλιστα πολύ μεγαλύτερο από αυτό που αναλογικά του ανήκει.
Η έννοια της επιχειρησιακής έρευνας απουσιάζει στο ΕΚΑΒ με αποτέλεσμα την ύπαρξη μιας ανορθόδοξης δομής, ενώ ο Χάρτης Υγείας ως εργαλείο για το στρατηγικό σχεδιασμό παραμένει σε εμβρυακό στάδιο.
Επισημαίνεται ότι κατά το σχεδιασμό του ΕΚΑΒ δεν προβλέπονταν σταθμοί του συστήματος τηλεϊατρικής, ούτε στην Ελευσίνα, όπου είναι η βάση των αερομεταφορών του ΕΚΑΒ, αλλά ούτε και στο συντονιστικό κέντρο του ΕΚΑΒ.
Η ανάπτυξη της τηλεματικής είναι αρκετά περιορισμένη. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κάρτες των περιστατικών παίρνονται ακόμη χειρόγραφα, καθιστώντας αδύνατη τη παροχή γρήγορων αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων, δεδομένου ότι τα στατιστικά στοιχεία είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τη χάραξη πολιτικής.
Στο πρόσφατο Νομοσχέδιο που ψήφισε η Βουλή με τίτλο «Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις» συμπεριελήφθησαν μεταξύ άλλων ρυθμίσεις που αφορούν στο ΕΚΑΒ και με τις οποίες επιλύονται χρονίζοντα προβλήματα των εργαζομένων στο ΕΚΑΒ (επαναφορά χορήγησης της ειδικής αποζημίωσης για το προσωπικό που εκτελεί διατεταγμένη υπηρεσία με αεροπορικά μέσα, εξαίρεση των μετακινήσεων εκτός έδρας από τις περικοπές, αποζημίωση για την προμήθεια στολής, ασφάλιση του προσωπικού κ.α.).
Το Νοέμβριο του 2015 πραγματοποιήθηκε διυπουργική Σύσκεψη με τη συμμετοχή του Υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Καμμένου, του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Θοδωρή Δρίτσα, του Αναπληρωτή Υπουργού Προστασίας του Πολίτη Νίκου Τόσκα και του Αναπληρωτή Υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη με θέμα τη σύσταση εθνικού φορέα διαχείρισης αεροπορικών μέσων κρατικών φορέων για υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, όπως αεροπυρόσβεση – επιτήρηση δασών, αεροδιακομιδές – μεταφορές υγειονομικού ενδιαφέροντος, έρευνα και διάσωση, αεροπορική υποστήριξη σε καταστάσεις εφαρμογής σχεδίων εκτάκτων αναγκών (Ξενοκράτης). Κατά τη Σύσκεψη υπεγράφη Κοινή Υπουργική Απόφαση για την ανάθεση έργου αεροδιακομιδών – διακομιδών υγείας στις Ένοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας.
Απαιτούμενες ενέργειες
Οι ενέργειες που μπορούν να ενισχύσουν τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του ΕΚΑΒ και κατ’ επέκταση να ενισχύσουν ένα δημόσιο και δωρεάν Σύστημα Υγείας κινούνται σε πολλά επίπεδα. Μεταξύ αυτών, σημειώνονται οι εξής αναγκαίες παρεμβάσεις:
- Η αξιοποίηση του Χάρτη Υγείας. Όλες οι προγραμματισμένες ενέργειες ενίσχυσης του ΕΚΑΒ επιβάλλεται να λάβουν υπόψη το Χάρτη Υγείας. Ο Χάρτης Υγείας εξετάζει τις μετακινήσεις του πληθυσμού, τις τάσεις μετακίνησης, αλλά και μια σειρά από παράγοντες που δείχνουν τις ανάγκες για νέα ιατρεία και τα σημεία όπου θα πρέπει να βρίσκονται οι σταθμοί του ΕΚΑΒ. Ειδικά για ορεινές και νησιωτικές περιοχές έχει σημασία ότι ο χάρτης υγείας εξετάζει το οδικό δίκτυο όχι απλά μετρώντας τις αποστάσεις, αλλά συνυπολογίζοντας και τις πραγματικές δυνατότητες, λαμβάνοντας υπόψη πχ. τη διαφορά ταχύτητας ανάμεσα σε εθνικό και επαρχιακό δρόμο.
Επομένως, ο χάρτης υγείας πρέπει να είναι το επιστημονικό εργαλείο χάραξης των σημείων που χρειάζεται να υπάρχουν τομείς ή σταθμοί του ΕΚΑΒ. Σ’ αυτή τη κατεύθυνση, σημαντική είναι η εμπειρία και πρέπει να αξιοποιηθεί από το σχεδιασμό της 7ης ΥΠΕ σχετικά με το θέμα.
- Η ανασυγκρότηση νέου οργανισμού του ΕΚΑΒ. Με βάση τις ανάγκες ανά περιοχή και με βάση τη κίνηση ανά τομέα.
- Η «αιμοδοσία» με νέο προσωπικό με την εξάντληση όλων των διαθέσιμων μέσων, το «ξεμπλοκάρισμα» κωδικών και την εξοικονόμηση πόρων από πηγές προηγούμενης σπατάλης.
- Επίσπευση διαδικασιών και άρση όλων των γραφειοκρατικών εμποδίων για προμήθεια καινούριων ασθενοφόρων μέσω ΕΣΠΑ
- Η εξέταση δημιουργίας υπηρεσίας εναέριων μέσων του ΕΚΑΒ, δηλαδή ένας δημόσιος πολιτικός φορέας υπηρεσίας εναέριων μέσων του ΕΚΑΒ που να υλοποιεί και να περιλαμβάνει συνολικά το σύστημα των αεροδιακομιδών με τον καλύτερο για τις κοινωνίες των νησιών τρόπο.
- Η βέλτιστη οικονομοτεχνικά λύση και η επίσπευση των ενεργειών για την επισκευή όσων ελικοπτέρων του ΕΚΑΒ έχουν ακινητοποιηθεί, ώστε να επιστρέψουν στην υπηρεσία των πολιτών των ακριτικών περιοχών της χώρας, προσφέροντας υψηλού επιπέδου ασφάλειας αεροδιακομιδές.
- Ανεφοδιασμός των ασθενοφόρων του ΕΚΑΒ, από πρατήρια καυσίμων του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, με καύσιμα χωρίς φορολογία.
- Η ανάπτυξη της τηλεματικής, ώστε να εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα, δηλαδή να λειτουργεί πλέον το ΕΚΑΒ με ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο.
- Η άρση όλων των εμποδίων για την λειτουργία όλων των προγραμμάτων τηλεϊατρικής από ΕΣΠΑ που αφορούν τις νησιωτικές περιοχές.
- Η χρήση και αξιοποίηση του συστήματος της στατιστικής της τηλεϊατρικής. Έχει κατατεθεί η πρόταση της διασύνδεσης με πανεπιστημιακές σχολές, πχ. με το Τμήμα Στατιστικής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, ώστε το σημερινό έλλειμμα στατιστικής επεξεργασίας, λόγω του χειρόγραφου, να υποκατασταθεί με ασφαλή δείγματα που μπορούν να οδηγήσουν σε αναγωγές και επομένως σε επιχειρησιακές διορθώσεις. Δηλαδή στατιστικοποίηση της παρατήρησης και όχι μόνο η ιατρική διεκπεραίωση.
- Διερεύνηση των δυνατοτήτων ένταξης των πλωτών μέσων του Λιμενικού στο σύστημα των πλωτών διακομιδών και σε έναν ενιαίο φορέα, με το κατάλληλο προσωπικό και εξοπλισμό.
- Αξιοποίηση όλων των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του ΕΚΑΒ με ένα ενιαίο επιχειρησιακό συντονισμό.
- Χάραξη αποτελεσματικής οδικής ασφάλειας ως έμμεση ενέργεια μείωσης των περιστατικών. Έχει αποδειχθεί ότι όταν αυστηροποιούνται τα μέτρα οδικής ασφάλειας, μειώνονται πάρα πολύ τα ατυχήματα, άρα και το έργο της επείγουσας νοσοκομειακής.
- Με στόχο την κάλυψη κενών, ο εξορθολογισμός του ανθρώπινου δυναμικού με συνέργειες των Κέντρων Υγείας και των κατά τόπους σταθμών ή τομέων του ΕΚΑΒ. Η ευθύνη των συνεργειών ανάμεσα στις ΔΥΠΕ και στις τοπικές διοικήσεις του ΕΚΑΒ. Στην κατεύθυνση αυτή αξίζει να μελετήσουμε συνέργειες υπηρεσιών του Υπουργείου Υγείας και της Κεντρικής διοίκησης του ΕΚΑΒ με Υπηρεσίες του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη (πχ. Πυροσβεστική) και του Υπουργείου Εσωτερικών (Τοπική Αυτοδιοίκηση).
Η ουσιαστική λειτουργία του ΕΚΑΒ και η παροχή του αναγκαίου έμψυχου δυναμικού και εξοπλισμού σε συνδυασμό με μια ορθολογική χάραξη της δομής του σε όλη τη χώρα αλλά και στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές, αφορά στη συνταγματική υποχρέωση για ισότιμη, υψηλού επιπέδου, χαμηλού κόστους και υποκείμενη σε κοινωνικό έλεγχο άμεση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας.
Είναι ζήτημα που αφορά την προάσπιση της δημόσιας υγείας όλων ανεξαιρέτως των πολιτών, σε όποια γωνιά της πατρίδας μας κι αν βρίσκονται.
