Άρθρο Νίκου Ηγουμενίδη στο “Δικαιούμαι” : Το Κοινωνικό Δικαίωμα στην Υγεία”

Το κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία: Δημόσιο Σύστημα Υγείας

Καθολική, ισότιμη και διευρυμένη κάλυψη υγειονομικών αναγκών

Του Νίκου Ε. Ηγουμενίδη*

Στον «πυρήνα» της πολιτικής της Αριστεράς για την Υγεία βρίσκονται οι αξίες της Ισότητας στη φροντίδα, της Αλληλεγγύης προς τους αδύναμους και ευάλωτους, και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης στην ιεράρχηση των αναγκών και την κατανομή των πόρων.

Στρατηγικός  στόχος μιας αριστερής-προοδευτικής υγειονομικής πολιτικής είναι η καθολική, ισότιμη και δίκαιη κάλυψη των υγειονομικών αναγκών των ανθρώπων μέσα από ένα αξιόπιστο Δημόσιο Σύστημα Υγείας, το οποίο πρέπει να διασφαλίζει όχι μόνο την ισότητα στην πρόσβαση αλλά και στο αποτέλεσμα της φροντίδας, να μπορεί να ενσωματώνει τις σύγχρονες διαγνωστικές και θεραπευτικές εξελίξεις (ιατρική ακριβείας, φαρμακευτική και τεχνολογική καινοτομία, γονιδιακές θεραπείες) και, κυρίως, να δίνει έμφαση στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, στην κοινοτική φροντίδα, στην πρόληψη της ασθένειας και στη Δημόσια Υγεία.

To αριστερό όραμα για την Υγεία δεν εξαντλείται στην καλύτερη δυνατή φροντίδα των ασθενών και στην αναβάθμιση των δημόσιων υπηρεσιών περίθαλψης, αλλά στοχεύει στη διατήρηση και προαγωγή της Υγείας του πληθυσμού, παρεμβαίνοντας αποτρεπτικά στους κοινωνικούς προσδιοριστές της αρρώστιας και στους μείζονες παράγοντες κινδύνου. Ο κοινωνικός χαρακτήρας της υγείας και της ασθένειας είναι πλέον ευρέως αποδεκτός και κοινωνικό-οικονομικοί παράγοντες όπως πχ. ανεργία, εργασιακή επισφάλεια, φτωχοποίηση και κοινωνικός αποκλεισμός, έλλειψη αξιοπρεπών συνθηκών στέγασης, διαβίωσης και υγιεινής, εργατικά ατυχήματα, τροχαία δυστυχήματα, περιβαλλοντική κρίση, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, υποβαθμισμένη διατροφή, συμβάλλουν με μετρήσιμο τρόπο στην εκδήλωση μεγάλου φάσματος  νοσημάτων.

Επομένως, για την Αριστερά η Υγεία είναι μια υπόθεση που για να υπηρετηθεί αποτελεσματικά προαπαιτεί πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις σε πολλαπλά πεδία.Είναι, ταυτόχρονα, ένα πεδίο κατοχύρωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άρσης ανισοτήτων και κοινωνικής αναδιανομής και, ακριβώς γι’ αυτό, αποτελεί κρίσιμο όρο δίκαιης ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας.

Με αυτή την ολιστική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση για την Υγεία και με τον αντίστοιχο πολιτικό σχεδιασμό μπορούμε, σε μια εποχή διακινδύνευσης, να ενισχύσουμε το αίσθημα «υγειονομικής ασφάλειας» των πολιτών, το οποίο  υπονομεύεται  από το νεοφιλελεύθερο πρόταγμα του ελεύθερου ανταγωνισμού, του ανοίγματος στην  αγορά,  της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων  υπηρεσιών υγείας και της «ατομικής ευθύνης»  για την εξασφάλιση της υγείας.

Στην μεταμνημονιακή Ελλάδα, στην υπηρεσία του λαού μας, ήρθε η ώρα, με τολμηρές πολιτικές αποφάσεις, να προχωρήσουμε στις απαραίτητες δομικές αλλαγές. Δεν θα αναφερθώ στην νοσοκομειακή περίθαλψη και την ανάγκη ενίσχυσης των Νοσοκομείων του Ηρακλείου, ούτε στα γενικότερα θέματα και τις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ για την ενίσχυση του συστήματος με ανθρώπινο δυναμικό, την επιστροφή στην εργασία τους των υγειονομικών που βρίσκονται σε αναστολή εργασίας, τις νέες δομές που έχει ανάγκη το σύστημα καθώς και τις δαπάνες για την Υγεία, οι οποίες στην Ελλάδα υπολείπονται του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Εδώ, θα επικεντρώσω στο παράδειγμα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) στο νομό Ηρακλείου.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ακολουθώντας τις αλλαγές που έχουν συμβεί στην κατανομή του πληθυσμού στην Κρήτη, με την επιστημονική τεκμηρίωση που μας εξασφαλίζει ο Χάρτης Υγείας, σχεδιάζουμε απαλλαγμένοι από κάθε λογής μικροπολιτικές και ρουσφετολογικές σκοπιμότητες. Με σεβασμό στους εργαζόμενους στο δημόσιο σύστημα υγείας, οι προτάσεις μας είναι υποταγμένες στην ανάγκη βελτίωσης της παρεχόμενης περίθαλψης στο λαό μας.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Όπως φαίνεται στον χάρτη πυκνότητας (Εικ. 1), στον χάρτη πρόβλεψης (Εικ. 2), στο χάρτη οικισμών  (Εικ. 3) του πληθυσμού της Κρήτης και στο χάρτη τάσης (Εικ. 4) του πληθυσμού του νομού Ηρακλείου, στο Ηράκλειο ο πληθυσμός συγκεντρώνεται στο βόρειο τμήμα του νομού από Γάζι έως Χερσόνησο επεκτείνοντας τον «αστικό ιστό» της πόλης του Ηρακλείου στην αντίστοιχη περιοχή. Επίσης, συγκριτικά με τον «κορεσμένο» βορρά, αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού στο νότιο-δυτικό τμήμα του νομού, στον κάμπο της Μεσσαράς.

ΟΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΔΟΜΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΠΦΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ:

1. Το ΙΚΑ του Αγίου Μηνά, να γίνει πρότυπο Κέντρο Υγείας αστικού τύπου. Μετά την παραχώρηση του κτιρίου (Εικ. 5) από το Υπ. Εργασίας για να στεγαστεί Τοπική Μονάδα Υγείας (ΤΟΜΥ), σήμερα που σχεδιάζουμε και προχωράμε στην τομή της αριστεράς στην ΠΦΥ στον αστικό ιστό της πατρίδας μας, η δομή στο ΙΚΑ του Αγίου Μηνά, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την ναυαρχίδα της ΠΦΥ στο Ηράκλειο.

2. Να θεσμοθετηθεί Κέντρο Υγείας Μαλεβιζίου. Η ΤΟΜΥ του Γαζίου να εξελιχθεί σε Κέντρο Υγείας αστικού τύπου για τον Δήμο Μαλεβιζίου και όλα τα Περιφερειακά Ιατρεία του Δήμου, που σήμερα υπάγονται στο ΚΥ Αγ. Βαρβάρας, να ενταχθούν στο ΚΥ Μαλεβιζίου.

3. Να θεσμοθετηθεί Κέντρο Υγείας Χερσονήσου και να στεγαστεί στο ΙΚΑ Χερσονήσου. Το κτίριο του ΙΚΑ Χερσονήσου, παραχωρείται για χρήση από το Υπ. Εργασίας στο Υπ. Υγείας. Μπορεί να στεγάσει την ΤΟΜΥ της Χερσονήσου η οποία να εξελιχθεί σε Κέντρο Υγείας αστικού τύπου για τον Δήμο Χερσονήσου. Τα περιφερειακά Ιατρεία του Δήμου, που σήμερα υπάγονται στο ΚΥ Καστελλίου, να ενταχθούν στο ΚΥ Χερσονήσου.

4. Μονάδα Υγείας Αεροδρομίου. Το αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης», πύλη εισόδου της χώρας, πρέπει να παρέχει υπηρεσίες υγείας, αντίστοιχες της ποιότητας και του επιπέδου του τουριστικού μας προϊόντος. Ο παρακείμενος σταθμός του ΕΚΑΒ πρέπει να μετεγκατασταθεί στην εδώ Μονάδα Υγείας, όπου παράλληλα, να λειτουργεί σε 24ωρη βάση ιατρείο, θάλαμος βραχείας νοσηλείας, φαρμακείο, θάλαμος ανάπαυσης προσωπικού, χώρος για το προσωπικό του ΕΚΑΒ.

5. Το Περιφερειακό Ιατρείο (ΠΙ) Αρχανών του ΚΥ Αρκαλοχωρίου, να γίνει ιατρείο 16ωρης λειτουργίας. Υπάρχει καταγεγραμμένη αυξημένη κίνηση ασθενών. Η 16ωρη λειτουργία του Ιατρείου των Αρχανών, αντίστοιχα με την λειτουργία των ΤΟΜΥ, και τους κατοίκους εξυπηρετεί και τα παρακείμενα νοσοκομεία «ανακουφίζει».  

6. Το Πολυδύναμο Περιφερειακό Ιατρείο (ΠΠΙ) Τυμπακίου και το Περιφερειακό Ιατρείο (ΠΙ) Αγ. Δέκα του ΚΥ Μοιρών, να αποτελέσουν ιατρεία 16ωρης λειτουργίας.

7. Θεσμοθέτηση Κέντρου Ψυχικής Υγείας Μοιρών. Ήδη έχουμε την θετική εξέλιξη της χρηματοδότησης από την περιφέρεια Κρήτης της ανέγερσης νέου κτιρίου που θα στεγάσει το ΚΥ Μοιρών. Έτσι, «απελευθερώνεται» το υπάρχον κτίριο του ΚΥ. Μπορεί να ενταχθεί στον σχεδιασμό μας, στην προοπτική ανάπτυξης της Ψυχικής Υγείας.

8. Θεσμοθέτηση νέου Περιφερειακού Ιατρείου του ΚΥ Μοιρών στα Μάταλα. Η στηριγμένη στο χάρτη υγείας και την κίνηση του πληθυσμού επιστημονική ανάλυση, καταλήγει στο συμπέρασμα της δημιουργίας νέου Περιφερειακού Ιατρείου στα Μάταλα.

9. Θεσμοθέτηση νέου Περιφερειακού Ιατρείου του ΚΥ Μοιρών στην Βαγιωνιά. Η στηριγμένη στο χάρτη υγείας επιστημονική προσέγγιση της υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού καταλήγει στο συμπέρασμα της δημιουργίας νέου Περιφερειακού Ιατρείου στην Βαγιωνιά.

10. Θεσμοθέτηση νέου Περιφερειακού Ιατρείου του ΚΥ Χάρακα στις Στάβιες. Και εδώ, η στηριγμένη στον χάρτη υγείας προσέγγιση, καταλήγει στο συμπέρασμα της δημιουργίας νέου Περιφερειακού Ιατρείου. Να σημειώσουμε ότι στις Στάβιες, με πρωτοβουλία των κατοίκων, υπάρχει ιατρείο πλήρως εξοπλισμένο. Για την θεσμοθέτηση των τριών νέων Ιατρείων (Μάταλα, Βαγιωνιά, Στάβιες), υπάρχει η θετική ανταπόκριση του Αν. ΓΓ του Υπ. Υγείας που είναι υπεύθυνος για την ΠΦΥ.

11. Επαναλειτουργία του Περιφερειακού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας. Προτείνεται η έδρα του στη Χερσόνησο και η συστέγασή του με το προτεινόμενο ΚΥ Χερσονήσου ή την ΤΟΜΥ Χερσονήσου στο κτίριο του ΙΚΑ Χερσονήσου.

12. Προγράμματα εκπαίδευσης και πρακτικής εξειδίκευσης στην ΠΦΥ. Συνεργασία της 7ης ΥΠΕ με την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και το ΤΕΙ Ηρακλείου, ώστε να δημιουργηθούν προγράμματα εκπαίδευσης και πρακτικής εξειδίκευσης των φοιτητών της Ιατρικής, των ειδικευομένων Γενικών Γιατρών και των σπουδαστών της νοσηλευτικής. Οι εκπαιδευόμενοι επαγγελματίες Υγείας μαζί με τους εκπαιδευτές τους, να χρησιμοποιήσουν ως χώρο μέρους της πρακτικής εξειδίκευσής τους, τις δομές ΠΕΔΥ Εσταυρωμένου, ΙΚΑ Αγ. Μηνά και ΚΥ Μοιρών.

Η ΚΑΛΥΨΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΑΒ

Επειδή το «επείγον» έχει πολλές φορές να κάνει είτε με τη ζωή του ασθενούς είτε με την «πλήρη αποκατάσταση» της υγείας του. Πιστεύω ότι το κεφάλαιο κάλυψη από το ΕΚΑΒ είναι αυτό στο οποίο περισσότερο από κάθε άλλο δεν χωράνε «προσωπικές ατζέντες» του στυλ «ασθενοφόρο και στο χωριό μου». Χρειάζεται να σχεδιάσουμε να προτείνουμε να οργανώσουμε

Δε νοείται «επείγον» περιστατικό με καθυστέρηση προσέγγισης στο δημόσιο σύστημα υγείας.Πρέπει να εκλείψουν οι αναχρονιστικές εικόνες με τα αγροτικά αυτοκίνητα σε ρόλο ασθενοφόρου.

1. Να μετακινηθεί το ασθενοφόρο του ΚΥ Μοιρών από τις Μοίρες όπου υπάρχει σταθμός του ΕΚΑβ στο ΠΠΙ Τυμπακίου. Είναι προφανές ότι το ασθενοφόρο εδώ θα καλύπτει και περιοχές του Ρεθύμνου που είναι στις παρυφές του ΠΠΙ όπως αντίστοιχα το ασθενοφόρο της Βιάννου θα καλύπτει περιοχές στις παρυφές των περιοχών Ιεράπετρας-Λασιθίου.

2.Να δημιουργηθεί σταθμός ΕΚΑΒ στη Μάρθα Βιάννου.

Ο σταθμός καλύπτει περιοχές ευθύνης των ΚΥ Χάρακα, Αρκαλοχωρίου και Βιάννου.

3.Να δημιουργηθεί σταθμός ΕΚΑΒ στην Εθνική Οδό Δυτικά του Γαζίου.

Παρατηρήσεις:

1. Στοιχεία του παρόντος άρθρου περιλαμβάνονται σε κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις μου είτε έχουν δημοσιευθεί στον τοπικό τύπο.

2. Οι χάρτες της Κρήτης (Εικόνες 1,2,3,4), δημιουργήθηκαν την περίοδο που ήμουν Διοικητής της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας, από την κ. Γεωργία Πιστόλλα-Καλοχριστιανάκη, Μαθηματικό, Msc, Mba-Υγεία, Phd και εργαζόμενη στην 7η ΥΠΕ. Για την δημιουργία των χαρτών χρησιμοποιήθηκαν τα πρωτογενή δεδομένα από τη ΕΛΣΤΑΤ τα οποία επεξεργάστηκαν στο λογισμικό πρόγραμμα Γεωγραφικών Δεδομένων Πληροφοριών, Arc-Map (ESRI, GIS).

3. Η χωροθέτηση των μονάδων υγείας στους δήμους, είναι αποτέλεσμα του χωρικού πολυπαραγοντικού μοντέλου που χτίστηκε και επεξεργάστηκε στο λογισμικό πρόγραμμα Γεωγραφικών Δεδομένων Πληροφοριών, Arc-Map (ESRI, GIS). Για τη δημιουργία του παραπάνω μοντέλου συμμετείχαν, το οδικό δίκτυο της Κρήτης, το υδρογραφικό δίκτυο, ο πληθυσμός ανά οικισμό, οι χρήσεις γης και η σύνθεση του πληθυσμού ανά δήμο. Τα πρωτογενή περιγραφικά δεδομένα παραχωρήθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ, ενώ τα γεωγραφικά δεδομένα και η δημιουργία του μοντέλου δημιουργήθηκαν από την κ. Πιστόλλα.

4. Οι προτάσεις για την χωροθέτηση των μονάδων Υγείας συζητήθηκαν την περίοδο που ήμουν Διοικητής της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας, στα Δημοτικά συμβούλια των εμπλεκόμενων Δήμων.

5. Ο συνολικός σχεδιασμός της ΠΦΥ και οι προτάσεις, μέρος των οποίων συμπεριλαμβάνεται στο άρθρο, προφανώς και ήταν αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας. Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες μου. Η δημοσιοποίηση όλης αυτής της δουλειάς, τονίζει εντονότερα την απουσία του φίλου και συνεργάτη μου Αντώνη Κούτη.